Napolyon Bonapart (I. Napolyon) 1804 – 1815 yılları arasında Fransa’nın imparatorluğunu yapmış bir general. Kendi imparatorluğu döneminde 1812 yılında Rusya’ya bir sefer başlatmıştır. Napolyon yaklaşık 600.000 – 700.000 kişilik ordusuyla başlattığı seferden 10.000 kişilik ordusuyla yenik bir şekilde geri dönmüştür. Napolyon’un Rusya’ya karşı yeterli hazırlıkları yapmadan seferi başlattığı için veya Rusya’nın Fransa ordusundan daha güçlü olduğu için savaşı kaybettiğini düşünebilirsiniz. Fakat, Napolyon’un Kalay Düğme Teorisi düşündüklerinizi bir tık değiştirebilir.
Napolyon’un Kalay Düğmeleri
Napolyon’un savaşı kaybetmesinde birçok sebep mevcut olabilir. Fakat, Napolyon’un ordusunun çoğunun soğuktan öldüğü düşünülüyor. Büyük bir imparatorun uçsuz bucaksız ordusunun Rusya ordusuna değil de Rusya’nın iklimine yenilmesini düşünmek biraz tuhaf hissettiriyor. Bunun sebebi Napolyon gibi bir imparatorun 600.000 kişilik ordusunun donarak ölmesi ordusunu Rusya’ya çıplak göndermesiyle eşit olması. Napolyon’un ordusu da her ordu gibi kendi zırhı ve üniformasına sahip ve kendi üniformalarının üzerinde her üniformada bulunduğu gibi düğmeler var. Bu düğmelerin hammaddesi de diğer ordularınkiyle aynıdır. Düğmeler kalaydan yapılmıştır. Kalay, periyodik cetvelde atom numarası 50 olan bir elementtir ve üniforma düğmelerinde kullanılır. Peki, Napolyon’un ordusunun neden donarak öldüğü düşünülüyor?
Rusya’nın Müttefiki: Kimya
Aslında, Napolyon Rusya’ya değil, kimyaya karşı yenik düşmüştür. Napolyon, kimyaya karşı bilmediği bir kumar oynayarak kaybeder. Kalayın üniforma düğmelerinde kullanılan bir element olduğundan ve diğer orduların üniformalarında kullanılan kalayın Napolyon’un ordusunda da kullanıldığından bahsetmiştik. Fakat, Napolyon’un ordusunun düğmeleri soğukta kum gibi ufalanır ve tozlaşır. Teoriye göre üniformalarını ilikleyemedikleri için askerler ısınamamıştır. Tarihte böyle bir kırılma noktasına neden olan kalayın hangi özelliğinin Napolyon’u yıktığını merak edebilirsiniz. Bu soruya cevap vermeden önce allotrop adı verilen bir kavramı anlatmakta fayda var. Allotrop aynı elementin aynı fiziksel durumdaki farklı yapısal formlarıdır. Örneğin, Karbon elementinin birçok farklı allotropu bulunmaktadır. Bunlardan en çok bilinen 2’si kurşun kalemlerde gördüğümüz grafit ve elmastır.
Kalayın Allotropları
Allotroplar ne kadar aynı elementin farklı yapısal modifikasyonları olsa da sahip oldukları kimyasal ve fiziksel özellikler birbirinden farklıdır. Bu durum her bir allotropu özel kılar. Aslında, Napolyon’un kalay düğmeleri de bu noktada yazımıza bir giriş yapar. Kalay da karbon gibi bir elementtir ve kendisinin allotropları bulunmaktadır. Bu her elementin allotropları olduğu anlamına gelmez, sadece kalay da allotropları olan bir elementtir. Kalayın 2 tane allotropu bulunmaktadır. Bunlar; alfa – hali (Gri Kalay) ve Beta – hali (Beyaz Kalay) şeklindedir. Beyaz kalayın yapısı oyun hamuru gibidir, kırılmadan şekil alabilir. Bu özelliği de onu düğmeler için ideal kılar. Fakat, beyaz kalay 13°C derecesinden düşük sıcaklık derecelerinde gri kalaya dönüşmektedir. Gri kalayın yapısı tozludur ve kırılgandır. Yani, kalay soğuğa karşı dirençsizdir. Aşağıdaki resimde de kalayın allotroplarının yapıları gösterilmiştir.
Sonuç
Napolyon’un yaşadığı bu trajedik olay aslında kendi itibarının da zedelenmesine yol açmıştır. Napolyon gibi tarihte birçok kişi kimyaya karşı oynadığı kumarı kaybetmiş ve bu olayların bazılarının ucu insanlara dokunmuştur. Chardonnet ipeğinin alev alıp bir kadını öldürmesi, Talidomit faciası gibi olaylar bunlara örnektir. Kimya kumar oynayacağınız son kişi olmalıdır çünkü kimya elinizdeki kartları değiştirirken Dünya tarihini de değiştirir.