O bir yaşam öyküsünden, bir akademisyenden ve özellikle bir yazardan çok daha fazlası. Kimi kaynaklara göre Nilgün Marmara, 13 Ekim 1987’de evinin altıncı katından atlayarak intihar etti ya da eşi tarafından öldürüldü. Kimi kaynaklara göreyse, yine 13 Ekim 1987’de evinin mutfağındaki ocağın gazını açık bıraktı ve intihar etti. Ancak kesin olan tek şey, onu intihara sürükleyenin büyük şair Sylvia Plath olmasıydı.
Nilgün Marmara 1958 yılında İstanbul’da doğdu. Çok güzel bir eğitim hayatı olan Marmara, ilk önce Kadıköy Maarif Koleji ve Anadolu Lisesi’ne gitti. Daha sonra Boğaziçi Üniversitesi İngiliz Dili ve Edebiyatı Bölümü’nden “Sylvia Plath Şiiri Üzerine” teziyle mezun oldu. Bir üniversite tezi diyerek geçemeyiz asla buna. Çünkü bu tez bir üniversite tezinden daha fazlası, Nilgün Marmara’nın tüm hayatı ve hayatını sonlandırma sebebi.
Peki, Nilgün Marmara’yı İntihara Kadar Sürükleyen Bu Görkemli Şair Sylvia Plath Kimdi?
Kimi zaman bir ölüm, kimi zaman bir ayrılık, belki de sadece öylesine içinizden geldiği için yazmaya başlarsınız ve sadece elinize bir kalem ve bir kâğıt almak istersiniz. Sonrasında da zaten kelimelerle dost, sayfalarla kardeş gibi olursunuz. İşte, Sylvia Plath’in de şairliği böyle başlamıştı.
Sylvia Plath, babası öldüğünde sekiz yaşındaydı. Ölümünden kısa bir süre sonra yazmaya başladı. İlk kez şiirlerinden biri 1945’te okul gazetesi “The Phillipian”da yayınlandı. Sadece birkaç yıl içinde dört yüzden fazla şiiri yazıldı. Çocukluğundan beri hayatla mücadelesi olan bu güçlü kadın, hayatı boyunca acılar çekmişti aslında. Gençlik yıllarında sadece elektrik şoku ile tedavi edilebilen şiddetli bir depresyona yakalanmıştı. Peki ya evlendikten sonra? O zamanlarda ise tedavisi olan ama tedavi edilse bile bu sürecin ona zarar verdiği hatta daha da kötüsü onun yazma yeteneğini elinden alan depresif duygu-durum dalgalanmaları yaşamaya başladı. Yaklaşık altı ay boyunca süren psikoterapötik tedavilere başladı ve bu altı ay boyunca neredeyse hiç yazamadı. Bu durum onu daha da kötü etkiledi.
Düşünsenize, hayatınızda dört elle bağlı olduğunuz yeteneğinizi ve daha da önemlisi en önem verdiğiniz terapinizi kaybediyorsunuz? Siz nasıl hissederdiniz? Aradan birkaç yıl sonra Ekim 1960’da, Londra’da “Heinemann Verlag” tarafından kabul edilen ve onun için çok önemli olan “Colossus And Other Poems” adlı şiir koleksiyonunu yayınladı. Aradan güzel zamanlar geçmişti ve Sylvia, eşi Ted Huges ile birlikte İngiltere’nin güneybatısında bulunan Devon’daki bir kır evine taşındılar. 6 Şubat 1961’de bir düşük yaptı ve sonra, 17 Ocak 1962’de oğlu Nicholas Hughes’u dünyaya getirdi. Ama nerden bilebilirdi ki ileride oğlunun da intihar edebileceğini…
Plath’in Yaklaşımı ve Başarısı
Gerçek yaşam öyküsünden de öte olan bu hayat Sylvia’nın yazılarını ve yazdığı konuları da etkilemiş olmalı ki hep bir arayışın içinde kalmış çünkü. Tıpkı onu analiz eden ve daha sonrasında kendisini de derin düşüncelere sevk eden Nilgün Marmara gibi. Sylvia Plath belki kitlelerin şairi değildi ama çok önemli yerlere geldi hem de sadece kendi başarısıyla. Kimi insanlar onu sadece günah çıkarma şairi ya da sadece yenilenme, varoluş şairi olarak gördüyse de o bunların hepsinden daha derin. Belki de gerçekten onu kimsenin anlayamayacağı, kendi kabuğunda cevher olan şairlerden birisiydi. Plath’in çalışmalarına genellikle kendi kendini çözme ve dönüştürme konularının karmaşıklığı hatta bazen üst düzeyde feminizm konuları nüfuz edebilir ama dediğim gibi. O olağanüstü bir şair, her ne kadar bunu kabul etmese de üniversite yıllarında da hocaları ona bu şekilde söylermiş. Hatta öyle ki onun sürpriz ölümünün hemen arkasından Amerikalı edebiyat eleştirmeni Marjorie Perloff, 1973 baharında “Geçen yıl Sylvia Plath gerçek bir kült figür oldu” demiştir onun için.
İntiharın Nedenleri
Peki, bu kadar önemli bir kadın şair neden öldü? İşte bunu ondan başka kimse anlayamaz. Belki de taşıdığı hayat yükü ona fazla geldi. Ya da son zamanlarda yazamadığı için, belki de hayatı sorgulamaktan öteye gidemediği için… Belki de hiçlik hissettiği için olabilir. Oysa Plath’in bu gizemli ölümü bile o kadar sessizdi ki… Arkasından milyonlar ağladı belki de ama bir gerçek vardı ki o da şiirleriyle hala aramızda olması ve insanları sorgulamaya, neden var olduğumuzu sorgulamaya itiyor. İşte o acı gün 11 Şubat 1963 geldiğinde Sylvia, İkinci kattaki odalarında uyumakta olan çocuklarının yanına süt ve kurabiye bıraktıktan sonra, odalarının kapısını da içeri gaz girmeyeceğinden emin olmak üzere bantlayarak kapattı ve kafasını fırının içine sokarak intihar etti. Ya, Nilgün Marmara sadece onun şiirlerinden etkilendiğinden dolayı mı ya da hayatının bir kısmını onun hayatıyla özleştirdiğinden dolayı mı intihar etmişti; yoksa başka sebepler de var mıydı?
Sadece görkemli şair Sylvia Plath’den mi etkilendi?
Nilgün Marmara, 1982’de Kağan Önal ile evlendi. Endüstri mühendisi olan Önal’ın işi gereği, Libya’ya taşındılar ve baskılardan dolayı bu ülkede fazla kalamadılar. Libya, Nilgün Marmara’nın zaten sıkıntılı olan psikolojisini derinden etkiledi. Doktorlar, okuma-yazmaya son vermesini ve ilaçlarını aksatmamasını söyledilerse de onları dinlemedi. Ruhsal sorunları giderek kötüleşti ve takvimler 13 Ekim 1987’yi gösterdiğinde, hayatını sonlandırma kararı aldı. Marmara, evinin balkonundan atlayarak intihar ettiğinde ise geride bıraktığı intihar mektubunda kısaca şunlar yazıyordu:
…Bu durumdan kimse kimseyi ya da kendini sorumlu, suçlu saymasın çünkü suç yok. Yalnızca ırmağın akışına bir müdahale söz konusu! Her anın Niye’sini sorgulayan bir varlığın saygısızlığını yok etmek için kararlaştırılmış bir eylem bu!…
…Kuşlar ölünceye kadar iyi bakınız onlara.
Sahneden çekilirken yaşamıma karışmış herkesi selamlıyorum…
Cümlelerimi noktalarken şunu dile getirmek istiyorum; kiminize göre absürt, kiminize göre farklı bakış açılarına sahip, kiminize göre de anlaşılması zor olan; bu güçlü iki kadının birbirine benzer hayat hikayesini benimle birlikte anlamlandırdığınız için teşekkür ederim. Çünkü bilemeyiz. Belki de bizler, onların gerçek hayata uzak olduğundan daha çok uzağızdır; varoluşa, varoluş sanatına belki de her şeye…
Kaynakça
- “Nilgün Marmara”. Vikipedi, 14 Mart 2021. Wikipedia. Erişim 03 Nisan 2021
- “Sylvia Plath”. Wikipedia, 16 Şubat 2021. Wikipedia. Erişim 03 Nisan 2021
- Bozkurt, M. “Ölümünün 32’nci yılında Nilgün Marmaranın hüzünlü hikayesi”. Posta. Erişim 03 Nisan 2021.