Nisan ayının son günlerinde Rusya başbakanı Putin’in yaptığı açıklamalarla sarsılan Ukrayna, aslında bunun bir soğuk savaş olduğu ve aralarında yıllardan beri süregelen gerilimin olduğunu söylemişti. Peki, ya olayların aslı neydi ve Rusya neden savaş istedi?
Olayların büyümesini ve hatta savaşa doğru ilerlemesini sağlayacak ilk adım Rusya’nın, askerlerini Ukrayna sınırlarına sevk etmesiyle başlamıştı. Gerginliğin ilerlemesini sağlayacak adım ise Rus askerlerinin Kiev’e kadar ilerleyecek olmasıyla gelişmişti. Kiev yönetiminden ise adeta tansiyonu düşürmeye yönelik açıklamalar peş peşe geliyordu. Bu noktadan hareketle Ukrayna Başbakan Yardımcısı Reznikov, Moskova’ya mesaj göndererek, “Savaş olmayacak, provokasyonlara karşılık verme niyetimiz yok” demişti.
Belki hatırlarsınız, Reznikov hükümetine sorulan soruları cevaplarken ülke içerisinde büyük bir gerginlik ve yanlış anlaşılmalara konu olabilecek sorunlar mevcuttu. Ukrayna’da yaşayan Ruslar ve Ukraynalılar olaylara siyasiler gibi yaklaşmıyorlar ve tartışmalar yaşıyorlar hatta Ukraynalılar protesto gösterilerinde bulunuyorlardı. Protestolara karşılık ise Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’in Sözcüsü Dmitriy Peskov Ukrayna’da iç savaşın yeniden başlayacağına dair endişe duyduklarını, Ukrayna’nın güneydoğusunda Srebrenitsa benzeri insani felaketlerin yaşanmaması için tüm dünyanın önlem alması gerektiğini söylemişti.
Peki, ya Srebrenitsa felaketi neydi ve ne zaman yaşanmıştı?
Diğer yandan Ukrayna Devlet Başkanı Vladimir Zelensiky, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin’e savaşın sürdüğü Donbas’ta görüşme teklif etmişti. Bir tarafta iki başta anlaşmaya çalışan liderler, diğer tarafta ise sürekli haksızlıkları kabullenemeyen ve asırlardır anlaşamayan halk, bu soğuk savaşı ne yönlü etkilemişti? Zelensiky’nin sosyal medya hesabından paylaştığı videoda Putin’in “Kavga kaçınılmazsa ilk vuran sen olmalısın” sözünü hatırlatmıştı ve yine Zelensiky, “Burada binlerce insanın canı söz konusu, kavgayla savaşın farkı, savaşta herkes kaybeder. Birine saldırarak kendini koruyamazsın. Tanklarda barış olmaz. Ukrayna ve Rusya ortak geçmişlerinin aynı olmasına rağmen geleceğe farklı bakıyorlar. Sayın Putin, Ukrayna’ya ait olan ve savaşın sürdüğü Donbas’ın herhangi bir noktasında sizleri buluşmaya çağırıyorum. Yaşasın Ukrayna!” demişti.
Bir yandan tarafların sakinleşmesi ve olayların büyümemesi, gerilimin oluşmaması için karşılık vermeyeceklerini söyleyen Reznikov, öte yandan bir soğuk savaş edası yaratmaya çalışan ama yine de tatlıya bağlamak için Putin’le görüşme talep eden Ukrayna Devlet Başkanı Zelensiky akıllarda soru işaretlerine sebep oluyorlardı.
Düşünün iki toplum; ortak yaşam tarzları, ortak kültürleri, ortak dilleri olan ve en önemlisi de aynı ırk ve milliyetten doğmuş olan bu iki büyük toplum, tarihteki kötü birlikteliklerini neden tekrardan ortaya dökmek ve soykırım iddialarını ya da büyük katliamları canlandırmak, onları hatırlamak isterdi ki? Gerçekten Srebrenitsa Katliamı neydi, ne zaman olmuştu, kim haklı, kim haksız tarafta yer alıyordu? Tarih boyunca gün yüzüne pek çıkmamış ve konuşulmamış olan bu soykırım ya da diğer bir adlandırmayla katliam şimdi bu iki ülke arasındaki soğuk gerilim yüzünden tekrardan mı ortaya gelmişti?
Srebrenitsa Katliamı
1991-1995 Yugoslovya İç Savaşı sırasında Sırp Cumhuriyeti Ordusu’nun Srebrenitsa’ya karşı giriştiği Kriva 95 Harekâtı, Temmuz 1995’te yaşanan ve en az 8.372 Bosnalı’nın Bosna-Hersek’in Srebrenitsa kentinde general Ratko Mladiç komutasındaki ağır silahlarla donatılmış Bosna-Sırp ordusu tarafından öldürülmesine verilen isimdir.
Katliamda bir kısım kadın ve küçük yaşta çocuğun da öldürüldüğü, belgelerle kanıtlanmış, hatta Sırp Cumhuriyeti Ordusunun dışında katliama “Akrepler” olarak tanınan Sırbistan özel güvenlik güçleri de katılmıştır. Birleşmiş Milletler Srebrenista’yı güvenli bölge ilan etmiş olmasına rağmen 400 silahlı Hollanda barış gücü askerinin varlığı katliamı önleyememiştir. Srebrenitsa katliamı 2.Dünya Savaşı’ndan bu yana Avrupa’da gerçekleşmiş en büyük toplu insan kıyımı olması ve Avrupa’daki hukuksal olarak ilk kez belgelenmiş soykırım olması açısından da önem taşımaktadır.
Sonra Ne Oldu?
Geçtiğimiz Nisan ayı başlarında bu sıcak gelişmeler yaşanırken haziran ayında da durum pek iç açıcı değildi. Yaşanan bu soğuk kriz biraz daha şiddetli bir noktaya işte Putin’in şu açıklamaları ile taşınmıştı; Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba’nın Twitter’dan yaptığı paylaşımda, Putin’in yaptığı açıklamalar “Ukraynalıları ve Rusları tek millet olarak görüyorum.” yönündeydi. Acaba bu açıklamalar manipüle edilmiş altında gizli bir mesaj olan açıklamalar mıydı yoksa iki devletin arasındaki soğuk savaşı örtbas etmeye yetecek düzeyde yapılan açıklamalar mıydı?
Şimdi olayları bir de Dmitro Kuleba’nın açıklamalarından yola çıkarak anlamlandırmaya çalışalım. Açıklamaları değerlendirmeye çalışarak Putin’e cevap veren Kuleba, Ukraynalıların ve Rusların iki farklı ulus olduklarını vurgulamış ve Rusya eğer 2014’te Ukrayna’ya saldırıp binlerce insanı öldürüp, topraklarımızı işgal etmeye çalışmasaydı iyi komşular olarak biz de yaşayabilirdik” demesi üzerine gözler hemen 2014 yılında yaşanan o korkunç olaya çevrilmişti: Tarih 6 Nisan 2014 Donbass Savaşı Dediğimiz Ya Da Doğu Ukrayna Krizi Sorunu. Donbass Savaşı ya da Doğu Ukrayna Krizi, Rusya destekli Novorossiya Federal Devleri ile Ukrayna Silahlı Kuvvetleri arasında 6 Nisan 2014’ten beri Ukrayna’nın Donbass bölgesinde sürmekte olan savaştır.
Kısacası ülkenin içerisindeki krizi yani soğuk savaşın onlardan kaynaklı olmadığını bunu Ukraynalıların kendi aralarında çıkardıklarını kastetmişti. Ama durum aslında öyle değildi. Sonuçta Ruslar Sovyetler Birliği’nden beri Ukraynalıları hatta Belarusluları bile baskılamışken neden soğuk savaş çıkartmak istemeyecekti ki?
Kaynakça
- Kirill K, (2021). Kremlin: ABD’de Donbass’a Ukrayna İçinde Özel Statü Verilmesinden Yana, https://tr.sputniknews.com/20211014/kremlin-abd-de-donbassa-ukrayna-icinde-ozel-statu-verilmesinden-yana-1049805880.html .
- Anadolu Ajansı, TRT Haber (2021). Ukrayna’dan Rusya’ya Mesaj: Biz 2 Farklı Ulusuz, https://www.trthaber.com/haber/dunya/ukraynadan-rusyaya-mesaj-biz-2-farkli-ulusuz-592156.html .
- Koçak M, (2015). Bölgesel Çatışmadan Küresel Krize: Doğu Ukrayna, SETA Yayınları, Ağustos 2015, Sayı:135, İstanbul.