Yıllardır haberlerde, gazetelerde hatta seçim konuşmalarında bile gördüğümüz yerli araba ve yerli uçak tartışmalarına tanık olduğumuz günlerde insanın aklına ister istemez bazı sorular da beraberinde geliyor. Gerçekten Türk mühendisleri olarak yerli üretim yapamıyor muyuz? Dünya geneline öncülük ettiğimiz İnsansız Hava Aracı sektörü bu soruyu çürütür nitelikte değil mi?
BAYKAR FİRMASI
Bu konunun derinlerine inmemiz için isterseniz öncelikle yerli üretim alanında ülkemize ve dünyaya öncülük eden Baykar firmasını inceleyelim. Baykar Makine, Özdemir Bayraktar tarafından motor, pompa, otomotiv yerli parçalarını üretip yerlileştirme üzerine adım atmak için 1984 yılında kurulan bir mühendislik firmasıdır. Baykar firması 2000’li yıllardan beri TSK’ya insansız hava araçları üretmek için çalışmalarını sürdürmektedir. Fakat Baykar firmasının bu denli büyümesinde etken önemli bir kişi vardır. Selçuk Bayraktar ismini söylediğinizi tahmin eder gibiyim.
SELÇUK BAYRAKTAR KİMDİR?
Selçuk Bayraktar, 1997 yılında Robert Kolej’den mezun oldu. 1997-2002 yılları arasında İTÜ Elektronik ve Haberleşme Mühendisliği bölümünde lisans eğitimine devam etti. Üniversite eğitimi esnasında University of Pennsylvania’nın GRASP laboratuvarından staj kabulü aldı. Staj kapsamında almış olduğu burs teklifiyle, yüksek lisans eğitimini 2002-2004 arasında Upenn’de sürdürdü. Aynı zamanda ödüllü akademisyen Prof. Dr. George Pappas’ın yardımcısı olarak araştırma asistanlığı görevini sürdürdü. Selçuk Bayraktar araştırmaları kapsamında dünyada ilk kez İHA’ların formasyon uçuşu deneyleri, hava-yer robot takımlarının koordinasyonu, uçuş kontrol ve güdüm sistemleri konularında bilimsel yayınlara konu olan çalışmalar gerçekleştirmiştir.
Selçuk Bayraktar, MIT’de burslu olarak doktora teklifi almıştır. Selçuk bayraktarın babası olan Özdemir Bayraktara yöneltilen “ Oğlunuz Türkiye’ye ne zaman gelecek? “ sorusuna Özdemir Bayraktardan ilginç bir cevap gelmişti. “Aslında tezini de yazdı ama teslim etmiyor, bir süre daha da etmeyecek”. Bu cevap herkesin kafasında soru işaretleri bırakmış olsa da, bu sorunun cevabı birkaç yıl sonra anlaşılmış ve bunun sebebinin, tez konusunun “İnsansız Helikopter Sistemlerine agresif manevra yapma kabiliyeti kazandıracak otomatik uçuş kontrol algoritmaları” olmasıydı. Eğer tezini bekletmeseydi tüm dünya tezine erişip yaptığı çalışmaları görebilecekti. Tezini geciktirerek Baykar firmasında yerli İHA’mızın ilk adımlarını atmıştı.
”İHA”LE SAVAŞLARI
Savunma Sanayi Müsteşarlığı’nın düzenlediği İHA ihalesine Baykar firması ve Sinop’daki bir firma girmiştir. Baykar firmasının saatlerce gökyüzünde stabil olarak uçabilmesine rağmen ihale bilin bakalım kime verilmiş? Tabi ki daha gökyüzüne bile çıkamayan, prototip bir İHA ile ihaleye giren Sinop’daki bir firmaya. Baykar firması bunu bayağı bir içerlemiş olsa gerek ki, İHA sektörüne büyük bir ödenek harcayarak kendilerini geliştirmeye adamışlar.
Baykar firması kendilerini o kadar geliştirmişti ki İsrailli firmaların ortaklık teklif edeceği büyük bir potansiyel haline gelmişti. Yerli bir şirket olarak kalmak ve bu gayede önüne bakan Özdemir Bayraktar bu teklifi reddetmiştir. Hatta durum öyle bir hale gelmişti ki daha uçuş bile gerçekleştiremeyip ihaleyi kazanan Sinoplu firma bile ortaklık teklif etmişti. Bugün devletinki dahil diğer hiçbir yerli İHA projesi henüz test aşamasını geçemediği halde Baykar firmasının İHA’ları aylardır göklerde hizmet vermektedir. Bunun sebebi ise Özdemir Bayraktar’ın inatçılığı ve oğullarının parlak kişilikleridir.
SERMAYE
Gelelim yerli otomobil ve yerli uçak meselemize. Genç mühendislerimizin çıkardığı prototiplerin, üzerine çalışma yaptıkları ürünlerin neden ülkemizde tutunamayıp yurtdışındaki firmalara yöneldiklerinin sebebini anlayabildiniz mi? Yerli üretime verilen önem! Yazımda da belirttiğim gibi bir tarafta tüm uçuşlarını gerçekleştirebilen Baykar firması varken, ihale daha prototip aşamasında olan Sinoplu firmaya verilmişti. Eğer Baykar bir Amerikan şirketi olmuş olsaydı şuanda 10 milyar doları aşkın bir değeri olmuş olurdu. İHA ihracatı için Baykar’ın önüne çıkan engellere bakacak olursak yerli otomobil ve uçağın neden üretilemediğini anlamak zor olmasa gerek. Sistem, başarılı olanları paçasından aşağı doğru çektiği gibi, bizim sermaye sistemimizde bu denli kritik bir teknolojiyi geliştiren şirketini öksüz çocuk gibi sokakta bırakmış olsa bile, Baykar firması kendi kendine ayakta kalıp mücadeleye devam etmiştir. Eğer ülkemizin sermaye stratejileri Baykar firmasında olduğu gibi diğer yerli üretim çalışmalarımızda da devam ederse, yerli üretim araçları rüyamızda bile zor göreceğiz gibi. Peki siz bu konu hakkında ne düşünmektesiniz?
KAYNAKÇA
- “Türkiye, İHA ve SİHA üretiminde dünyada yükselen bir güç mü?” BBC News Türkçe. www.bbc.com. Erişim 10 Mart 2021.
- “Bir Başarı Hikayesi: BAYKAR”. BaykarSavunma. Erişim 10 Mart 2021.
- BERKAN, İsmet. Yerli ve milli İHA’nın gecikmesinin öyküsü. Hürriyet. Erişim 10 Mart 2021.